Bệnh trầm cảm và tự kỷ - những điều bạn không nên bỏ qua

Trầm cảm và tự kỷ có giống nhau không?

Trầm cảm và tự kỷ là hai căn bệnh về rối loạn tâm lý.

Trầm cảm

Trầm cảm là một rối loạn tâm thần phổ biến, đặc trưng bởi sự buồn rầu, mất sự thích thú hoặc khoái cảm, cảm giác tội lỗi hoặc giá trị bản thân thấp, rối loạn giấc ngủ, ăn uống và kém tập trung. Trầm cảm có thể kéo dài hoặc tái phát, làm suy giảm đáng kể khả năng làm việc, học tập hoặc đương đầu với cuộc sống hằng ngày của một cá nhân. Ở dạng nặng nhất, trầm cảm có thể dẫn đến tự tử. Nếu nhẹ, người bị trầm cảm có thể được chữa trị không cần dùng thuốc.

Trầm cảm có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi: trẻ em, người trưởng thành, người cao tuổi, cả nam lẫn nữ, người thành đạt hay người có địa vị thấp trong xã hội đều có thể mắc trầm cảm. Xét về mức độ phổ biến, trầm cảm được xếp hạng là bệnh lý phổ biến thứ hai trên toàn cầu. 

Biểu hiện của người bị mắc bệnh trầm cảm mà ta thường thấy là

• Cảm giác buồn chán, trống rỗng, khó tập trung suy nghĩ, hay quên.
• Luôn cảm giác mệt mỏi, chán nản, chậm chạp, không muốn làm việc gì
• Cảm giác mình có tội lỗi, vô dụng, không xứng đáng, bi quan trong mọi chuyện, cảm thấy mọi thứ tồi tệ
• Khó ngủ, mất ngủ trong thời gian dài hoặc ngủ quá nhiều
• Hay cáu gắt, giận dữ, không muốn nói chuyện, tiếp xúc với mọi người xung quanh
• Cơ thể khó chịu, tâm thần bất an: luôn cảm thấy bồn chồn, bứt rứt khó chịu, không thoải mái và lo lắng
• Giảm cảm giác ngon miệng, sụt cân hoặc ăn quá nhiều
• Nghĩ về cái chết, có ý tưởng hoặc hành vi tự sát

Ở giai đoạn đầu, trầm cảm thường khó phát hiện, dễ bị bỏ sót do triệu chứng rất phân tán. Bệnh nhân thường có những biểu hiện toàn thân như: đau ngực, mệt mỏi, chóng mặt, nhức đầu, đau lưng, khó thở, mất ngủ, đau bụng, tê cóng…Điều này khiến cho bệnh nhân rất khổ sở vì đi thăm khám nhiều chuyên khoa khác nhau mà không tìm được nguyên nhân gây bệnh cụ thể. Theo thống kê có tới 88% bệnh nhân có biểu hiện rối loạn tâm thần thăm khám ở cơ sở khám chữa bệnh ban đầu thay vì chuyên khoa tâm thần.

Tự kỷ

Tự kỷ là một chứng bệnh xảy ra do sự rối loạn hệ thần kinh làm ảnh hưởng đến hoạt động của não, dẫn đến những bất thường trong suy nghĩ và hành động của trẻ. Bệnh tự kỷ thường được phát hiện trong vòng 3 năm đầu đời ở trẻ sau đó phát triển đến suốt đời. Bệnh đặc trưng bởi rối loạn về nhận thức và hành vi thần kinh, trẻ bị khiếm khuyết về khả năng hội nhập với xã hội, giảm khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ hay cử chỉ hành động phi ngôn ngữ,...

Biểu hiện của trẻ tự kỷ thường khá rõ ràng như các khiếm khuyết về vấn đề xã hội, khó điều chỉnh hành vi, khó khăn trong việc sử dụng ngôn ngữ và giao tiếp xã hội, sống khép kín. Rất nhiều người thường nhầm lẫn các triệu chứng của tự kỷ và trầm cảm của trẻ dẫn đến những sai lầm trong điều trị, từ đó khiến tình trạng bệnh diễn biến khó kiểm soát hơn.

Biểu hiện của trẻ khi bị tự kỷ:

• Trẻ chậm phát triển về ngôn ngữ, chậm nói, chỉ nói được những từ đơn giản như ê a cho đến khi 5 tuổi
• Hay gào khóc hoặc đi trốn khi không thích một điều gì đó, thậm chí là có thể tự làm tổn thương chính bản thân mình như là cào cấu hay đập đầu vào tường,..
• Rụt rè, nhút nhát không thích chơi với người khác, không thích đến những nơi đông người hoặc có đến cũng chỉ chơi một mình
• Luôn sống khép kín, thờ ơ, không quan tâm đến mọi việc diễn ra xung quanh, nói ít hoặc không nói được, tránh giao tiếp bằng mắt với mọi người kể cả cha mẹ
• Khả năng phản ứng với các sự vật, sự việc chậm, không đáp lại khi có người gọi tên hay nói chuyện cùng
• Không thích có sự thay đổi kể cả đồ chơi dù ở bất cứ đâu
• Thường lặp đi lặp lại các hoạt động, hành vi của cơ thể mà không có mục đích như vỗ tay, đung đưa cơ thể,...
• Thường bị rối loạn tiêu hóa, rối loạn trong ăn uống.

Tự kỷ cho đến nay chưa thể chữa khỏi hoàn toàn, tuy nhiên nếu phát hiện và can thiệp sớm, trẻ có thể phát triển được các chức năng ngôn ngữ, giao tiếp, thích ứng xã hội tốt hơn.

Trẻ mắc tự kỷ được can thiệp sớm trước 2 tuổi sẽ có cơ hội phát triển bình thường và sự hòa nhập cộng đồng của trẻ lên đến 80%, sau 2 tuổi tỷ lệ này chỉ còn 50% và giảm dần khi phát hiện muộn hơn nữa. 

Nguyên nhân mắc bệnh trầm cảm và tự kỷ

Nguyên nhân dẫn đến trẻ bị tự kỷ

• Bị đe dọa: Trẻ em khi bị đe dọa thường có xu hướng thu mình lại vì sợ bị trách phạt. Nếu cảm thấy con bạn bắt đầu xuất hiện những dấu hiệu bất thường như im lặng, cuối gầm mặt, chống đối, giận dữ khi nhắc đến vấn đề đi học hay một người nào đó thì bạn hãy dành thời gian tìm hiểu lý do. Vì rất có thể bé đang bị đe dọa bởi một mối nguy hiểm vô hình nào đó mà không dám nói ra. Nếu tình trạng này diễn ra trong thời gian dài sẽ nhanh chóng dẫn đến căn bệnh tự kỷ.
• Áp lực quá lớn từ phía gia đình: Ngay khi trẻ còn nhỏ bố mẹ đã áp đặt lên con cái suy nghĩ phải có thành tích xuất sắc trong học tập hay dành chiến thắng trong một cuộc thi nào đó, điều này vô tình khiến trẻ cảm thấy mệt mỏi. Nếu thường xuyên hứng chịu áp lực quá sớm trẻ sẽ nảy sinh tư tưởng sống khép kín, mặc kệ chuyện gì xảy ra xung quanh.
• Hạn chế giao tiếp: Nhiều bậc phụ huynh vì quá lo lắng cho sự an toàn của con mà thường giữ chặt bé trong nhà. Tuy nhiên như vậy sẽ hạn chế việc hình thành và phát triển ngôn ngữ của bé. Bé sẽ trở nên nhút nhát mỗi khi gặp người lạ, cảm thấy sợ đám đông, nói không trôi chảy và chỉ muốn ở một mình.
• Di truyền: Tự kỷ cũng được xem là một dạng bệnh thần kinh nhẹ, ảnh hưởng trực tiếp đến não bộ cũng như sự phát triển tâm lý của con người vì thế cũng có khả năng di truyền. Nếu cha hoặc mẹ có di chứng tự kỷ thì con cái cũng có nguy cơ cao mắc căn bệnh này. Hầu hết các bệnh nhân tự kỷ thường được khuyên chữa lành bệnh trước khi có quyết định mang thai.
• Điều kiện môi trường: Nhà ở quá chật hẹp hay môi trường ô nhiễm khiến cho trẻ có cảm giác không thật sự thoải mái cũng rất dễ gây nên bệnh tự kỷ.

Nguyên nhân gây ra trầm cảm ở trẻ:

• Di truyền: có người thân bị trầm cảm làm tăng nguy cơ bị bệnh ở thế hệ sau
• Sinh học: thay đổi mức độ dẫn truyền thần kinh
• Các sự kiện trong cuộc sống: những sự kiện này bao gồm mai táng, ly hôn, các vấn đề công việc, mối quan hệ với bạn bè gia đình, các vấn đề tài chính,... hoặc căng thẳng cấp tính.
• Tính cách: những người chịu áp lực kém hoặc  chấn thương tâm lý trong cuộc sống trước đây thường dễ bị tổn thương hơn
• Lạm dụng chất kích thích như rượu bia, thuốc lá,...

Vậy trầm cảm và tự kỷ có giống nhau không?

Sau khi tìm hiểu về trầm cảm và tự kỷ cũng như những triệu chứng, biểu hiện của chúng, ta có thể khẳng định rằng trầm cảm và tự kỷ là hai căn bệnh khác nhau nhưng có một vài biểu hiện tương tự và có mức nguy hiểm tương đương.

Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, sự kết hợp ngẫu nhiên của một số gen nào đó có thể khiến cho một đứa trẻ bị tự kỷ. Tự kỷ xuất hiện từ khi đứa trẻ sinh ra và biểu hiện dễ thấy nhất trong ba năm đầu đời.  Tự kỷ gần như là một chứng bệnh bẩm sinh do rối loạn của hệ thần kinh gây ảnh hưởng đến hoạt động của não bộ.

Trong khi đó trầm cảm là một chứng bệnh rối loạn tâm thần phổ biến xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau như bị ảnh hưởng bởi những chấn thương tâm lý, sử dụng thuốc có tác dụng phụ và yếu tố di truyền. Tuy nhiên, trầm cảm không phải là bẩm sinh.

Một số người mắc chứng trầm cảm bị suy giảm nhận thức đến một mức độ nào đó. Trái ngược với những suy giảm nhận thức điển hình, chậm phát triển ở tất cả các lĩnh vực, người bị tự kỷ cho thấy sự phát triển kỹ năng không đồng đều. Họ gặp vấn đề trong một số lĩnh vực, đặc biệt khả năng giao tiếp và quan hệ với người khác. Tuy vậy, họ có thể phát triển một cách khác thường các kỹ năng ở những lĩnh vực khác như vẽ, soạn nhạc, giải toán hay ghi nhớ những sự kiện. Vì lý do này, họ có khả năng đạt điểm cao hơn trong các bài kiểm tra trí thông minh phi ngôn ngữ, có thể ở mức trung bình hoặc trên trung bình.

Cuối cùng, các biểu hiện của tự kỷ và trầm cảm ngỡ giống như rất khác nhau như nêu trên. Cả hai chứng bệnh này đều ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như sự phát triển lâu dài, nhất là đối với trẻ em. Do đó, cần chú ý các biểu hiện tự kỷ ở trẻ, đặc biệt trong 3 năm đầu đời để có biện pháp can thiệp kịp thời nhằm giúp trẻ có thể hòa nhập tốt với cộng đồng.

Chúng ta nên làm gì khi phát hiện bản thân hoặc người thân hay bạn bè của bị trầm cảm hay tự kỷ?

Các bạn biết rằng mỗi người mắc bệnh trầm cảm hay tự kỷ đều có một nguyên nhân khác nhau bởi có thể do chấn động tâm lý trong từng hoàn cảnh khác. Bởi vậy dựa vào mỗi tình huống mà chúng ta có các cách điều trị khác nhau cho từng người. Đây là một vài điều nên làm có thể cho chúng ta hoặc cho những người xung quanh chúng ta:

• Cười nhiều hơn: nụ cười có thể là cho mọi người cảm thấy thoải mái và vui vẻ hơn, chúng ta nên tươi cười mỗi ngày để có thể xua tan những lo lắng, muộn phiền và tích cực chia sẽ cảm xúc với người khác.

• Giữ tinh thần luôn thoải mái: hãy làm những điều mình thích để luôn được thoải mái như nghe nhạc, xem phim,... bất cứ điều gì bạn muốn.
• Tìm kiếm một cuộc sống bận rộn: cuộc sống bận rộn sẽ giúp bạn không có thời gian để nghĩ quá nhiều đến những chuyện không vui, bận rộn còn giúp cho cuộc sóng có ý nghĩa hơn.
• Trợ giúp hoặc nhận sự trợ giúp từ người thân trong gia đình: đây là việc cần thiết để ngăn ngừa trầm cảm trở nên nặng hơn. Mọi ngươi trong gia đình nên quan tâm, trò chuyện, chia sẻ để người bệnh giải tỏa được những căng thẳng, lo âu, chuyện buồn giấu kín trong lòng. Người nhà nên làm thường xuyên trong suốt quá trình điều trị
• Tập thể dục thể thao: có thể giúp chống trầm cảm nhẹ vì nó làm tăng mức endorphin( hormone hạnh phúc) và kích thích chất dẫn truyền thần kinh có liên quan đến tâm trạng.
• Tâm lý trị liệu: còn được gọi là liệu pháp nói chuyện. Biện pháp này được sử dụng trong trường hợp trầm cảm nhẹ. Nếu trầm cảm trở nên nặng hơn  thì cần kết hợp với thuốc điều trị.

• Điều trị bằng thuốc chống trầm cảm: biện pháp này được khuyến cáo với tình trạng trầm cảm vừa và nặng. Không khuyến cáo sử dụng cho trẻ em và thận trọng với đối tượng thanh thiếu niên.

Hy vọng những thông tin trên đã một phần nào đó giúp bạn hiểu hơn về trầm cảm và tự kỷ, có bất kỳ thắc mắc gì bạn có thể bình luận bện dưới và Tuthuoc24h.net sẽ giúp bạn giải đáp!

TuThuoc24h