Những nguyên nhân gây ra bệnh tiểu đường mọi người cần lưu ý

Bệnh tiểu đường (tên gọi khác là bệnh đái tháo đường) chính là “kẻ giết người thầm lặng”, với những diễn biến thầm lặng nhưng vô cùng nguy hiểm nếu như không được phát hiện và điều trị kịp thời. Độ tuổi trung niên con người ta dễ mắc bệnh tiểu đường hơn, đặc biệt là ở nam giới. 

Theo thống kê, Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ gia tăng bệnh tiểu đường cao nhất thế giới. Bạn có tự tin rằng mình hoàn toàn khỏe mạnh và không mắc bệnh tiểu đường? Bạn có biết nguyên nhân dẫn đến bệnh tiểu đường là gì hay không? Bạn có chắc rằng mình biết được hết sự nguy hiểm của căn bệnh này hay không?  Hãy cùng Tuthuoc24h tìm hiểu rõ hơn qua bài viết này để có được cách phòng tránh bệnh tiểu đường nhé!                 

1. Bệnh tiểu đường là gì?

Bệnh tiểu đường là một nhóm bệnh rối loạn chuyển hóa cacbohydrat, mỡ và protein khi hoocmon insulin của tụy bị thiếu hay giảm tác động trong cơ thể, biểu hiện bằng mức đường trong máu luôn cao. Bệnh tiểu đường là một trong những nguyên nhân chính của nhiều bệnh hiểm nghèo, điển hình là bệnh tim mạch vành, tai biến mạch máu não, mù mắt, suy thận, liệt dương, hoại thư,...

2. Cơ chế sinh bệnh tiểu đường

Khi hormone insulin của tuyến tụy bị thiếu hoặc giảm tác động đối với cơ thể người sẽ dẫn đến quá trình rối loạn chuyển hóa cacbohydrat. Nếu tình trạng này xảy ra, lượng đường trong máu ở mức cao dẫn đến tình trạng người bệnh bị đi tiểu nhiều, tiểu đêm, huyết áp cao, khát nước. Xác định nguyên nhân gây ra bệnh tiểu đường chính là bước cần thiết để lựa chọn cách chữa bệnh hiệu quả nhất.

Glucose là chất thiết yếu đối với cơ thể, cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động. Glucose có nguồn gốc từ thức ăn hàng ngày và được dự trữ trong gan (glycogen). Máu vận chuyển glucose khắp các cơ quan trong cơ thể, và Hormone insulin (do các tế bào β của tuyến tụy nội tiết bài tiết) đảm nhận vai trò vận chuyển glucose vào tế bào, làm giảm nồng độ glucose trong máu. Khi đường huyết giảm xuống một mức nhất định, tuyến tụy sẽ ngừng tiết insulin. Nếu quá trình trao đổi chất này bị gián đoạn thì glucose không thể đi vào tế bào, vì vậy tế bào thì bị “đói glucose” trong khi máu thì dư glucose. Hàm lượng glucose trong máu tăng cao đến một mức nhất định thì gọi là bệnh tiểu đường.

Cơ chế gây bệnh là vậy tuy nhiên tùy theo loại bệnh (tiểu đường tuýp 1, tuýp 2) mà nguyên nhân có thể khác nhau. Vì vậy chúng ta cùng tìm hiểu nguyên nhân gây ra bệnh tiểu đường thông qua các tuýp bệnh cụ thể nhé!

3. Phân loại bệnh tiểu đường

Nguyên nhân gây bệnh tiểu đường tuýp 1

Tuyến tụy tiết ra nội tiết tố là các tế bào alpha, beta, delta, theta và epsilon. Trong đó beta tiết ra insulin để điều chỉnh lượng đường huyết mỗi khi ta ăn uống bất kỳ thực phẩm nào và ngoại tiết tố là dịch tụy để tiêu hóa các chất mỡ ở ruột non. Khi tụy bị yếu là không tiết đủ các chất, nhất là insulin để điều chỉnh đường huyết để đưa đường huyết vào tế bào sinh ra năng lượng nuôi sống cơ thể. 

Chưa xác định được nguyên nhân chính xác của bệnh tiểu đường tuýp 1. Các bác sĩ cho rằng bệnh tiểu đường tuýp 1 có thể là do nguyên nhân kết hợp của di truyền và các yếu tố môi trường. Nguy cơ bạn bị bệnh tiểu đường tuýp 1 do:

• Tiếp xúc với một số virus gây bệnh.

• Sự hiện diện của kháng thể bệnh tiểu đường.

• Thiếu vitamin D, sớm sử dụng sữa bò hoặc sữa bột có nguồn gốc từ sữa bò, và ăn các loại ngũ cốc trước 4 tháng tuổi. Mặc dù chúng không trực tiếp gây ra bệnh tiểu đường tuýp 1, nhưng cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

• Tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 khá cao thường ơe các nước như: Phần Lan và Thụy Điển.

Nguyên nhân gây ra tình trạng này được xác định bao gồm:

- Hệ miễn dịch: Hệ miễn dịch của cơ thể bị suy yếu khiến cho tế bào beta bị bạch cầu tấn công, dẫn đến không thể sản xuất đủ insulin hoặc không thể sản xuất insulin. Bên cạnh đó, tình trạng tế bào Lympho T bị rối loạn cũng có thể gây nên bệnh tiểu đường tuýp 1.

- Chế độ ăn uống: Người ta đã chứng minh một cách khoa học rằng nguyên nhân chính gây tiểu đường tuýp 1 ở trẻ em là do một loại protein có tên là casein được tìm thấy trong thành phần sữa bò. Trên toàn thế giới, người ta ghi nhận rằng những đứa bé tiêu thụ sữa bò ở giai đoạn đầu đời thì dễ bị tiểu đường tuýp 1 hơn. Một sự thật khác đó là loại bỏ thức ăn động vật, bao gồm sữa trong chế độ ăn của bệnh nhân tiểu đường tuýp 1 có thể giúp ngăn ngừa diễn tiến phức tạp của bệnh và đảo ngược bệnh lý.

- Môi trường sống: Môi trường sống có thể là nhân tố gây nên bệnh tiểu đường tuýp 1 như virus, vi khuẩn tấn công, nhiễm độc từ môi trường, các chất hóa học… 

- Các yếu tố di truyền: Bệnh tiểu đường tuýp 1 có thể có liên quan đến gen di truyền.

Nguyên nhân gây tiểu đường tuýp 2

Bệnh tiểu đường tuýp 2 chiếm 90 – 95% trường hợp bị bệnh tiểu đường. Nguyên nhân chính gây bệnh tiểu đường tuýp 2 là cơ thể trở nên kháng với insulin hoặc tuyến tụy không sản xuất đủ insulin để vận chuyển glucose vào tế bào.

Các loại khác

Bệnh tiểu đường thai kỳ là một loại tiểu đường chỉ xảy ra ở phụ nữ mang thai. Bệnh này có thể gây ra các vấn đề cho cả bà mẹ và trẻ sơ sinh nếu không được điều trị. Sau chuyển dạ thì bệnh tiểu đường thường biến mất.

Các loại tiểu đường khác thì ít gặp hơn, nguyên nhân có thể đến từ hội chứng di truyền, phẫu thuật, thuốc, suy dinh dưỡng, nhiễm trùng hoặc khi mắc các bệnh khác.

Đái tháo nhạt, mặc dù có tên gần giống với các loại trên, đây lại là một trường hợp bệnh khác gây ra do thận mất khả năng trữ nước. Tình trạng này là rất hiếm và có thể điều trị.                                       

4. Nguyên nhân gây nên bệnh tiểu đường

Như chúng ta đã biết, Tiểu đường được biết đến là một căn bệnh với nhiều biến chứng nguy hiểm, nhiều người phát hiện ra bệnh tiểu đường khi nó đã trở thành biến chứng nặng. Vậy nguyên nhân nào gây ra bệnh tiểu đường?

• Ăn uống: 

Chế độ ăn uống không khoa học, dư thừa chất béo, dư thừa tinh bột khiến cho tuyến tụy phải làm việc hết công suất, gây ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa glucose thành năng lượng.                                  

Ví dụ: Thịt đỏ làm tăng nguy cơ đái tháo đường tuýp 2 

(Các đối tượng tham gia nghiên cứu có khẩu phần ăn hàng ngày là 100g thịt đỏ như bít-tết hay thịt bò băm viên thì khoảng 20% tiến triển thành bệnh đái tháo đường. Những đối tượng chỉ ăn 1/2 số lượng thịt đã chế biến này như 2 lát thịt lợn muối hoặc 1 cái xúc xích thì đến 51% có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.

Theo các nhà nghiên cứu đối với thịt đã chế biến, chất bảo quản có chứa một hàm lượng cao nitrate có khả năng làm tăng nguy cơ đề kháng với insulin. Tiền đái tháo đường thường xảy ra khi tế bào của cơ thể trở nên đề kháng với tác dụng của insulin. Hơn nữa, thịt đỏ còn chứa một hàm lượng sắt rất cao nên khi kết hợp với số lượng sắt dự trữ trong cơ thể đã làm tăng nguy cơ gây bệnh đái tháo đường týp 2).

•  Lười vận động: 

Lười vận động cũng là một trong những nguyên nhân của bệnh tiểu đường tuýp 2. Một khi cơ thể nạp vào quá nhiều chất dinh dưỡng dẫn đến tình trạng dư thừa, khi đó tuyến tụy nhận nhiệm vụ sản xuất insulin nhiều hơn để đưa glucose vào tế bào, chuyển hóa thành năng lượng. Làm việc quá tải trong một thời gian dài sẽ khiến tuyến tụy bị suy yếu, dần dần mất khả năng sản xuất insulin.

•  Béo phì: 

Đối với những người béo phì, trong cơ thể xuất hiện trạng thái bệnh lý đặc thù gọi là chất đề kháng insulin. Sau một thời gian dài tuyến tụy phải hoạt động quá mức khiến cho chức năng sản xuất insulin bị suy giảm, dẫn đến tình trạng thiếu insuslin.                                            

• Stress: 

Tình trạng stress kéo dài cũng có thể khiến cho nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao hơn. Mặt khác, một số loại thuốc điều trị về thần kinh, nhất là do stress tâm lý có thể là yếu tố nguy cơ tiểu đường.
                            

• Sỏi thận làm tăng nguy cơ tiểu đường: 

Theo nghiên cứu phát hiện ra rằng trong số hơn 94.000 người Đài Loan (TQ) trưởng thành, những người có tiền sử sỏi thận dễ có chẩn đoán tiểu đường hơn 30% trong vòng 5 năm so với những người không bị sỏi thận.

Trong số hơn 23.000 người không được điều trị sỏi thận, 12,4% bị tiểu đường, dựa trên hồ sơ bệnh án, so với 9,6% trong số 70.700 người trưởng thành không bị tiểu đường được nghiên cứu để so sánh.

Tiểu đường và sỏi thận có một số yếu tố nguy cơ giống nhau – bao gồm béo phì và cao tuổi.

• Hút thuốc lá

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, những người hút thuốc có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao hơn những người không hút thuốc 14%.  Khói thuốc ảnh hưởng đến tình trạng kháng insulin cũng như giảm khả năng sản xuất insulin của tuyến tụy.

• Mắc bệnh tiểu đường từ những thói quen xấu hàng ngày:

Những thói quen vô thưởng vô phạt hàng ngày có thể là nguyên nhân gây ra bệnh tiểu đường.

- Thói quen ăn uống không khoa học, hay bỏ bữa sáng: Việc bỏ qua bữa ăn sáng có thể làm cho hàm lượng đường trong máu bị giảm xuống, khiến cho chúng ta cảm thấy thèm đồ ngọt. Sau khi nạp nhiều đồ ngọt vào cơ thể lại khiến đường huyết tăng một cách đột ngột. Tình trạng này kích thích tuyến tụy sản xuất insulin quá mức, là nguyên nhân bệnh tiểu đường.

- Đồng hồ sinh học thất thường: Công việc thất thường, nhất là những người ban ngày ngủ, ban đêm làm việc, thường xuyên trong một thời gian dài có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 cao hơn những người bình thường. 

- Ngủ không đủ giấc: Thiếu ngủ là nguyên nhân dẫn đến tình trạng rối loạn đồng hồ sinh học, gia tăng hormone cortisol là nguyên nhân dẫn đến stress và mất cân bằng glucose trong cơ thể.

- Ngáy ngủ: Theo thống kê, những người có thói quen ngáy ngủ nặng có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cao hơn những người khác.

5. Đối tượng dễ mắc bệnh tiểu đường là ai?

Bệnh tiểu đường tuýp 1 thường gặp ở trẻ em và những người độ tuổi dưới 30, vì vậy tiểu đường tuýp 1 có tên gọi khác là “tiểu đường vị thành niên”. Tỷ lệ bệnh nhân tiểu đường tuýp 1 chiếm khoảng từ 5%- 10% số người mắc bệnh tiểu đường hiện nay.

Bệnh tiểu đường tuýp 2 thường gặp ở những người trưởng thành (trên 40 tuổi), những người thừa cân, béo phì, ít vận động nên bệnh tiểu đường tuýp 2 còn có tên gọi khác là “tiểu đường lối sống”. Tuy nhiên độ tuổi của bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 đang có nguy cơ trẻ hóa. Độ tuổi dễ mắc tiểu đường tuýp 2 nhiều nhất là từ 45 đến 64 tuổi.

Hãy thay đổi cũng như tự điều chỉnh những thói quen xấu cũng như dung nạp vào những thói quen tốt khác như tập thể dục và ăn uống giàu chất tự nhiên lành mạnh để có thể phòng tránh, cũng như điều trị bệnh tiểu đường này nhé! 

                                           “Sức khỏe là vàng”

TuThuoc24h.net